Nhà ở luôn là chủ đề được quan tâm không chỉ của mọi tầng lớp dân cư mà còn là vấn đề lớn của mỗi Quốc gia. Trong bối cảnh hội nhập và tốc độ đô thị hoá cao như hiện nay, vấn đề nhà ở tại Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức và cơ hội. Chất lượng ở trong các loại nhà ở từ đơn lẻ cho tới các căn hộ chung cư cao tầng phụ thuộc phần lớn vào khâu thiết kế, trong đó thiết kế nội thất với trọng trách tạo ra các điều kiện an toàn và tiện nghi, thẩm mỹ và công năng trong mỗi ngôi nhà cần được liên tục cải thiện theo nhu cầu thực tiễn đang đặt ra hàng ngày, hàng giờ.
Nếu phải nhận định về bức tranh toàn cảnh về kiến trúc và đặc biệt là nội thất nhà ở thì đó là một bức tranh đa diện, đa sắc, thậm chí đôi khi mất kiểm soát. Tại rất nhiều địa phương, ngay cả tại nhiều miền quê Việt Nam các “lâu đài” xa hoa từ ngoại thất đến nội thất vẫn liên tục mọc lên, xu hướng sính ngoại trong đầu tư cho nội thất ngôi nhà vẫn chiếm thế thượng phong đối với những gia đình khá giả. Các thuần phong mỹ tục, văn hoá ở trong các điểm dân cư cho tới mỗi ngôi nhà có nơi, có lúc đã “bay màu”.
Vấn đề lớn của xã hội là văn hoá ở, văn hoá tiêu dùng, văn hoá nội thất… đang được điều tiết, ảnh hưởng bởi kinh tế thị trường, bởi quy luật cung cầu. Những định hướng về phong cách thiết kế nội thất đặc trưng, riêng có của Việt Nam còn khá mờ nhạt mà trách nhiệm chủ yếu ở khâu thiết kế, người thiết kế. May mắn thay, khi nhìn vào kết quả của các cuộc thi kiến trúc – nội thất gần đây, như: Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia, Giải Top 10 houses, Top 10 interior designs, Ngôi nhà mơ ước… chúng ta vẫn thấy lấp lánh những tác phẩm mang màu sắc hiện đại, du nhập và chọn lọc tinh hoa của thế giới nhưng vẫn giữ được, phát huy được các giá trị truyền thống. Bài viết sẽ tập trung phân tích các công trình đạt giải Top 10 interior designs từ năm 2021 đến 2023 ở hạng mục “Căn hộ chung cư cao tầng”, dưới các góc độ tổ chức không gian, các thủ pháp tạo hình cũng như việc sử dụng vật liệu, để bước đầu nhận định xu hướng thiết kế nội thất thể loại nhà ở chung cư cao tầng. Là cuộc thi có chất lượng chuyên môn do Hội KTS Việt Nam bảo trợ, được Kienviet khởi động từ năm 2021 đến nay đã qua ba mùa giải với hàng trăm tác phẩm dự thi gửi về từ mọi miền đất nước, Top 10 Interior Designs đã chọn ra nhiều tác phẩm thiết kế nội thất tiêu biểu trong đó đáng chú ý là thể loại nhà ở trong đó có các căn hộ chung cư cao tầng, điều này phản ánh đúng sự phát triển mạnh mẽ của thể loại này trong bối cảnh đô thị hoá cao như hiện nay.
Trước hết, lọc trong 30 tác phẩm đoạt giải từ 2021 đến nay ta thấy thể loại căn hộ chung cư cao tầng có 4 tác phẩm trong đó tại Hà Nội có 3 công trình và 1 công trình tại TP HCM.
Về tổ chức không gian nội thất
Cả 4 công trình đều được cải tạo dựa trên mặt bằng hiện trạng thể loại chung cư cao tầng với các tường ngoài, cửa đi và cửa sổ cố định, các trục kỹ thuật và khu vệ sinh có sẵn. Trường hợp căn hộ Royal City với các khu vệ sinh và bếp được tập trung tại vùng lõi của ngôi nhà khiến tác giả gặp khó khăn khi không thể tạo ra thông thoáng và chiếu sáng tự nhiên cho các khu vực rất nhạy cảm này. Thành công của tác phẩm vì thế bớt phần trọn vẹn. Vấn đề trở nên dễ chịu hơn khi phòng tắm master bedroom của Tropical Penhouse được mở thoáng bằng một vách kính lớn ra phòng ngủ bố mẹ. Còn trường hợp Metropolis Penhouse thì không gian này không những được mở thông bằng vách kính mà còn tiếp xúc trực tiếp với mặt ngoài căn hộ, nhân cơ hội ấy, tác giả thậm chí còn nâng cả khu phòng tắm lên một bậc như một điểm nhấn đầy ấn tượng trong của không gian riêng tư của gia chủ. Sự “thăng hoa” này được đẩy lên trong trường hợp KaBuChin Penthouse, khi KTS Trần Ngọc Linh thậm chí còn bố trí khu tắm đứng, tắm bồn và bàn cầu một cách phân tán để các không gian tắm đều có điểm nhìn toàn cảnh TP.
Có thể nói, trong tổ chức không gian nội thất căn hộ chung cư cao tầng đặc biệt là các căn hộ có diện tích lớn thì xu hướng thông thoáng, chiếu sáng cho các khu phụ trợ như vệ sinh và bếp đã trở thành tiêu chuẩn và phân biệt “đẳng cấp” của thiết kế căn hộ. Bên cạnh đó, trong 3 căn hộ penthouse là Tropical, Metropolis và Kabuchin ta đều thấy không gian bếp được tiếp xúc với mặt ngoài căn hộ thông gia lô gia phụ trợ hoặc sân trời. Mong muốn của các nhà thiết kế nội thất đã được tạo tiền đề từ kiến trúc. Đây là cách bố trí căn bếp đậm chất Việt trong các căn hộ hiện đại.
Một xu hướng tổ chức không gian đã được hình thành khi không chỉ các không gian ở được thông thoáng tự nhiên mà ngay cả các không gian bếp và vệ sinh cũng được ưu tiên tiếp xúc tự nhiên và “cởi mở” hơn trong căn hộ.
Về các thủ pháp tạo hình và vật liệu
Có thể nói 4 tác phẩm căn hộ đoạt giải nêu trên đã kể 4 câu chuyện khác nhau nhưng dưới góc độ trang trí nội thất ta thấy các tác giả đều hạn chế sự rườm rà, các giải pháp tạo hình khá phong phú, song tinh thần của sự tối giản vẫn luôn ngự trị. Là người tham gia lựa chọn các tác phẩm này, tôi đồng cảm với nhận xét của các giám khảo. Một lần nữa ngẫm lại các nhận xét cô đọng về từng tác phẩm này:
Căn hộ Vinhomes Royal City: “Tâm hồn thi sĩ của tác giả đã nhào nặn những ký ức về “Ngách và màu Thu Hà Nội” thông qua những giải pháp tạo hình rất gần gũi, dễ cảm. Việc vi chỉnh một cấu trúc căn hộ có sẵn cho thấy đây không chỉ là sáng tạo “vị nghệ thuật”. Các yếu tố tiện nghi của căn hộ đã được tôn trọng và khoác lên một “tấm áo” đầy hoài niệm về những không gian đặc trưng của phố cổ Hà Nội” – PGS.TS.KTS. Vũ Hồng Cương.
Tropical Penthouse: “Cá nhân hóa không gian sống đang là một trong xu hướng phát triển của thiết kế nội thất. Ở công trình Tropical Penthouse đã nổi bật được cá tính của gia chủ với không gian Nội thất và ngoại thất được giao thoa, ranh giới giữa Nội và ngoại thất, con người và thiên nhiên trong một không gian căn hộ chung cư được xóa nhòa. Một căn hộ hiện đại với các vật liệu hiện đại kết hợp với các vật liệu tự nhiên và truyền thống, đem lại cảm giác rất mộc mạc và gần gũi kết hợp với các không gian mở đã tạo ra một không gian đáng sống độc đáo trong lòng các khu đô thị dày đặc ở Việt Nam” – TS.NTK Lưu Việt Thắng.
Metropolis Penthouse: “Thiết kế đại diện cho phong cách nội thất tối giản hiện đại với hình khối mạch lạc, đường nét hoàn thiện tỉ mỉ, kỹ lưỡng cho một mẫu căn hộ duplex ở một khu ở có tiêu chuẩn sống cao cấp. Điểm thú vị của đồ án này là khả năng cân bằng khéo léo của KTS trong việc sử dụng hình khối, màu sắc, chất liệu… để tạo nên một tổ hợp hướng tới sự hoàn thiện tối đa” – KTS. Vương Đạo Hoàng
Kabuchin Penthouse: “Như một công viên phiêu lưu, thiết kế penthouse Kabuchin trải rộng với những góc nhìn và vật liệu đầy bất ngờ. Trong khi các chi tiết thiết kế và nguyên tắc được thể hiện tốt, sự đa dạng về vật liệu mang đến sự nhẹ nhàng thú vị cho căn hộ này. Tất cả các yếu tố được giữ sự đơn giản và hình học, nhưng hiệu ứng tổng thể lại phức tạp và đầy ấn tượng. Những chiếc hộp đồng dường như được treo lơ lửng trên trần nhà và một hẻm núi giả đá cắt xuyên qua căn hộ. Một bức tranh toàn tường trong phòng ngủ tạo sự tương phản với một phòng tắm bí ẩn màu đen. Một bức tường leo được đặt trên trên một khe sàn chỉ được đóng lại bằng một lưới. Thiết kế này rõ ràng được truyền cảm hứng từ sự không trọng lực trong các trò chơi máy tính hiện đại, nhưng mang lại trải nghiệm vật liệu thông qua các cách xử lý tường tương phản độc đáo. Ánh sáng hỗ trợ nhưng không chiếm vai trò chính, điều này hỗ trợ cho khái niệm định hướng “khối vật liệu”. Thiết kế nội thất này tạo ra sự tò mò và thúc đẩy sự khám phá. Nó có sự tĩnh lặng và sự bất ngờ cùng tồn tại, với việc thi công công trình tuyệt vời. Đối với rất nhiều thiết kế nhà ở đầy tham vọng, câu hỏi được đặt ra: Liệu thiết kế này có hiệu quả trong cuộc sống hàng ngày vốn thường lộn xộn hơn so với bản trình bày ở giữa đã được dọn dẹp: Trong trường hợp này, người ta muốn trả lời – Vâng, nó sẽ như vậy và muốn như vậy chinh phục” – ThS.KTS Axel Korn.
Chỉ với 4 tác phẩm thể loại căn hộ chung cư cao tầng, chúng ta có thể nhận thấy xu hướng tổ chức không gian trong các căn hộ chung cư hiện đại Việt Nam đang hướng tới sự cởi mở mà ta vẫn thấy trong nhà ở truyền thống của cha ông, hoặc là sự hướng tới mô hình biệt thự thấp tầng. Các không gian đều được mở ra thiên nhiên, khai thác tối đa ánh sáng và thông thoáng tự nhiên cũng như tầm nhìn rộng lớn chỉ có ở thể loại nhà chung cư cao tầng. Bên cạnh đó các thủ pháp trang trí sử dụng vật liệu hướng tới sự tối giản nhưng không hề đơn giản. Các vật liệu công nghiệp được thay thế hầu hết các vật liệu tự nhiên vẫn luôn luôn tái hiện lại vẻ đẹp của tự nhiên cùng với sự bộc lộ cá tính của trước hết là người thiết kế và sau đó là các gia chủ. Khai thác nhiều trang thiết bị nội thất hiện đại nhập khẩu của thế giới nhưng các căn hộ thắng giải 3 mùa gần đây vẫn mang một tinh thần Á Đông truyền thống trong sự linh hoạt của ngôi nhà, sự thoáng đãng của không gian thường gặp ở xứ nhiệt đới. Một đôi chút tiếc nuối về các dấu ấn mạnh hơn nữa của văn hoá Việt trong bài trí, trong chất liệu là cần thiết, cũng là để hy vọng rằng các tác phẩm tiếp theo của các nhà thiết kế trẻ Việt Nam sẽ đậm đà hơn nữa trên con đường tạo lập bản sắc cho nội thất nhà ở Việt Nam.
PGS.TS.KTS Vũ Hồng Cương
Trưởng Khoa Nội thất – Trường ĐH Kiến trúc Hà Nội
Chủ tịch Chi hội Kiến trúc – Nội thất – Hội Kiến trúc sư Việt Nam
(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 5-2024)
Nhận xét